در سطح بنگاه، توان رقابتی عبارت است از میزان ارزش بیشتری که یک شرکت قادر است نسبت به سایر رقبا ایجاد کند.
به گزارش پایگاه خبری بهره ورنیوز، رضا پدیدار، رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط‌زیست و استاندارد اتاق ایران در آینده نگر نوشته است:
شرایط حاکم بر اقتصاد جهانی موقعیتی حیاتی را فراهم آورده که بسیاری از سازمان‌ها در اولویت کسب‌وکار و دیدگاه‌های استراتژیک خود تجدیدنظر کنند و تمرکز خود را بر سازگاری با تغییرات محیط کسب‌وکار و پاسخ سریع به نیازهای بازار و مشتری از طریق روش‌های نوین همکاری قرار دهند.
در این حالت باید گفت که سازمان‌ها برای پاسخ به این چالش‌های کسب‌وکار، رویکرد نوینی بنام رقابت‌پذیری را برگزیده‌اند. در این صورت رقابت‌پذیری از موضوعات مهمی است که در سال‌های اخیر در ادبیات مدیریت و بازاریابی استراتژیک مورد تاکید قرار گرفته است. در این رابطه چشم‌اندازهای متفاوتی نسبت به عوامل تعیین‌کننده و مؤثر ارائه‌شده است.
برخی بر عوامل داخلی و توانمندسازی به‌عنوان عوامل مؤثر بر رقابت‌پذیر شدن تکیه دارند و برخی دیگر بر عوامل محیطی و بازار به‌عنوان عوامل مؤثر بر تواناسازی سازمان و رقابت‌پذیر کردن آن. به‌طورکلی نمی‌توان تأثیر هر یک از این دسته عوامل را نادیده گرفت، ولی میزان تأثیرگذاری هر یک بر توان رقابتی سازمان با توجه به ویژگی‌های صنعت متفاوت خواهد بود.
در این حالت باید گفت که رقابت‌پذیری رمز بقای کسب‌وکار است. چراکه رشد و تعالی همواره دغدغه اصلی سازمان‌ها بوده و رقابت‌پذیری در همین راستاست. تلاش متفکران و اندیشمندان مدیریت و تئوری‌های سازمان در توسعه مفاهیم مدیریت و اداره سازمان‌ها همه برای یک هدف بوده و آن هدف، تلاش برای بقاء است.
سازمان‌ها ناچارند که همواره به دنبال متدولوژی‌ها و ابزارهای نوینی باشند که تضمین‌کننده رشد و توسعه آنها در بازار رقابت باشد. یکی از مهم‌ترین فاکتورهای بقاء و پیشرفت شرکت‌ها در محیط پویای امروزی، رقابت‌پذیری آن‌هاست. توجه داشته باشیم که ویژگی اساسی این محیط تغییر و عدم اطمینان است.
در چنین محیطی عملکرد شرکت‌ها چگونه باید باشد تا ضمن حفظ موقعیت خود در بازار، حداکثر منفعت را از تغییرات کسب کرده و پیشرفت کنند. با آغاز قرن بیست و یکم، سازمان‌ها تغییرات اساسی و شدیدی را پیرامون خود تجربه کرده‌اند. این تغییرات سازمان‌ها را به سمت چالش‌های نوینی هدایت می‌کند که عدم توجه به آنها بقاء و موفقیت سازمان‌های تولیدی را به‌طور فزاینده‌ای تهدید می‌کند.
در این صورت استراتژی شرکت می‌تواند ساختار فعالیت و رقابت را تعریف نموده و بر پایه عوامل تقاضا، معیارهای تولید را طراحی و با حفظ مدل‌های پشتیبان به پویایی در محیط کسب‌وکار خود در عرصه‌های ملی و بین‌المللی دست یابد.
مایکل پورتر از اولین کسانی است که موضوع رقابت‌پذیری را مطرح و مورد تاکید قرار داد. وی رقابت‌پذیری را در سه سطح ملی، صنعت و نیز بنگاه موردتوجه قرار داد. در گام اول و در سطح بنگاه، توان رقابتی عبارت است از میزان ارزش بیشتری که یک شرکت قادر است نسبت به سایر رقبا ایجاد کند.
بدین ترتیب توان رقابتی یعنی فزونی جذابیت پیشنهادهای شرکت در مقایسه با رقبا ازنظر مشتریان در نگاه عام خود. اما مفهوم توان رقابتی، ارتباط مستقیم با ارزش‌های موردنظر مشتری دارد به‌نحوی‌که در یک طیف مقایسه‌ای هر چه قدر ارزش‌های عرضه‌شده یک سازمان به ارزش‌های موردنظر مشتری نزدیک‌تر یا با آن منطبق‌تر باشد، می‌توان گفت که سازمان، نسبت به رقبای خود در یک یا چند معیار رقابتی دارای برتری و توان است.
در این ارتباط نظریه‌های رقابت‌پذیری در سطح بنگاه را می‌توان با عنوان دو رویکرد متفاوت دسته‌بندی کرد. در این حالت و در رویکرد بازار محور (سازمان یا شرکت صنعتی / تولیدی)، توجه اصلی به خارج از بنگاه (یعنی بازار) معطوف می‌شود. بدین ترتیب با ارائه نظریه راهبرد رقابتی، مهم‌ترین سهم را در پیشبرد این رویکرد می‌توان داشت.
اما راهبرد رقابتی درواقع رویکرد کلی شرکت برای رقابت و دستیابی به یک موقعیت رقابتی در بازار را نشان می‌دهد. به طریقی که همان دانشمند معتقد است که یک شرکت می‌تواند براساس دو مقوله مزیت رقابتی و حیطه رقابتی (یا همان هدف رقابتی) از یکی از سه راهبرد عمومی رقابتی، رهبری هزینه، تمایز و تمرکز بهره گیرد.
برای توجه و هدایت سیستمی نمودار فوق، محرک‌های محیطی که خارج از سازمان بوده و از طرفی سازمان نیز قدرت چندانی برای کنترل یا تأثیرگذاری روی این عوامل ندارد، تنها عوامل کسب‌وکار می‌تواند شرکت را تحت تأثیر قرار داده و از طریق این تأثیرگذاری بر نظام درون سازمان موجب انتقال بی‌نظمی‌ها و دگر گونی به خارج از سازمان باشد.
در این حالت مجموعه‌ای از فاکتورهای اساسی و اثرگذار داخلی در سازمان را عوامل درون‌سازمانی رقابت‌پذیری می‌تواند ضمن تأثیرگذاری از محرک‌های محیطی در شکل‌گیری توان رقابت‌پذیری یک سازمان یا نهاد مؤثر واقع شود. در این زمینه دانشمندان و محققان مختلف در امر مهم رقابت‌پذیری جهانی به مواردی مهم و اساسی چون:
1- سازمان مورد فعالیت
2- کارکنان شاغل در مجموعه فعالیتی
3- فناوری‌های در اختیار
4- افراد مرتبط با سازمان
5- اطلاعات و پایگاه‌های مرتبط
6- بنگاه‌های مجــــازی مرتبط
7- راهبردها
8- مهندسی هم‌زمان
9- ساخت سریع نمـــونه محصول / خدمت
10- تیم‌های کاری مستقل محصول / خدمت
11- توانمندی‌های شکل‌دهی مجدد سیستم‌ها
12- دانش علمی پایـــه و پیشــرفته
13- مدیریت شایستگی‌های اساسی
14- نظام کارآفرینی و سیستمی حاکم
15- سیستم‌های اطلاعات دهی به مدیریت
16- توانایی‌های استـــراتــژیک
17- نظام ارتباطات درون و برون سیستمی
18- استراتژی محصول، مشتــریان
19- رهبری فرهنگ و سیستم پاداش
20- نظام سیستمی تأمین‌کنندگان کالا و خدمات
21- راهبردها و فرآیندهای کاری
22- مدیریت دانش
23- نظام منابع انسانی و زنجیره تأمین
24- مهندسی هم‌زمان مبتنی بر سیستم‌های حاکم
25- کیفیت منابع انسانی
26- نظام فناوری اطلاعات جامع
27- سبک رهبری حاکم
28- فرهنگ سازمانــی
29- ساختار سازمانی
30- مدل‌های تحقیق و توسعه جامع
31- تکنولوژی‌ها و فناوری اطلاعات
تاکید مستقیم داشته و به‌عنوان مجموعه‌ای از فاکتورهای اساسی و اثرگذار داخلی در سازمان، شکل‌گیری توان رقابت‌پذیری را عملی و اثرگذار خواهد کرد.
در کلام پایانی اینکه عملکرد فرآیندهای زنجیره تأمین رقابت‌پذیری سازمان را هم بر مبنای رویکرد بازار و هم بر مبنای رویکرد منابع تحت تأثیر قرار می‌دهد و شرکت‌ها و سازمان‌ها از طریق تقویت درون داده‌های سازمانی و فرآیندهای زنجیره تأمین، قادرند بهترین پاسخ را به محرک‌های محیطی در راستای افزایش رقابت‌پذیری سازمان ارائه دهند.
ضمنا ازنظر اولویت‌بندی، عناصر زیرمجموعه ابعاد اصلی مدل این تحقیق، مهم‌ترین محرک محیطی مؤثر بر صنعت خودرو رویدادهای قانونی و اجتماعی است که با توجه به ساختار دولتی شرکت‌های خودروساز در کشور چنین نتیجه‌ای دور از انتظار نیست.
بنابراین از سازمان‌هایی که بتوانند در شاخص تولید، عملکرد بهتری داشته باشند، می‌توان انتظار داشت رقابت‌پذیری بالاتری داشته باشند. در این صورت اولویت‌بندی متغیرهای زیرمجموعه نتایج رقابت‌پذیری بر مبنای بازار، نشان می‌دهد که اولین نشانه از عملکرد بهینه سازمان/ موسسه در نتیجه فعالیت‌های بهینه در فرآیندهای زنجیره تأمین تثبیت جایگاه رقابتی سازمان / موسسه در بین سایر فعالان اقتصادی خواهد بود و در بعد رقابت‌پذیری بر مبنای رویکرد منابع، اولین نتیجه حاصله ایجاد ارزش و کاهش بهای تمام شده تولید محصول / خدمت خواهد بود.
مطالب مرتبط: