گروه هم‌اندیشی اقتصادی و مالی ایران که از سوی حسین عبده‌تبریزی مشاور اقتصادی مسعود پزشکیان در دوره مبارزات انتخاباتی در واتساپ تاسیس شده و شماری از مدیران سابق و فعلی و نیز مدیران و صاحبان شرکت‌های سرمایه‌گذاری در آن عضویت دارند در روزهای گذشته بحث درباره مناسبات ایران و آمریکا را برای اظهارنظر اعضا طرح کرد.
به گزارش پایگاه خبری بهره ورنیوز به نقل از جهان صنعت، شمار قابل‌اعتنایی از اعضای گروه یادشده دیدگاه‌های خود را در این‌باره در میان گذاشتند. حسین عبده‌تبریزی این گفت‌وگوی اینترنتی را جمع‌بندی کرده و روی صفحه واتساپی قرار داده است. نوشته وی را در ادامه می‌خوانید.
بیشتر اعضای گروه درباره نقش روسیه و چین، به عنوان دو قدرت بزرگ جهانی، در روابط پیچیده ایران و آمریکا نظر مثبتی ندارند. اعضای گروه قبول دارند و می‌پذیرند که روسیه و چین نقش مهمی در شکل‌دهی به روابط ایران و آمریکا ایفا می‌کنند. رهبران این دو کشور به ظاهر شرکای استراتژیک ایران محسوب می‌شوند اما در واقع منافع خود را در تنش میان تهران و واشنگتن دنبال می‌کنند.
از سوی دیگر تحلیل رسمی آن است که حضور روسیه و چین به عنوان بازیگران قدرتمند در منطقه باعث ایجاد تعادل قوا می‌شود و در نتیجه این تعادل، مانع از اعمال فشارهای یکجانبه آمریکا بر ایران می‌شود. موضع رسمی حاکمیت در ایران به نظر می‌رسد این باشد که روسیه و چین منافع مشترکی با ایران دارند و از جمله با نفوذ آمریکا در منطقه مقابله می‌کنند. این دو کشور به تقویت همکاری‌های اقتصادی و سیاسی متعهدند و حتی تنی چند از نظریه‌پردازان جمهوری اسلامی تا آنجا پیش می‌روند که بگویند روسیه و چین از چندجانبه‌گرایی حمایت می‌کنند.
قرائت رسمی آن است که روسیه و چین با ایران همکاری‌های اقتصادی گسترده‌ای از جمله در حوزه انرژی و زیرساخت‌ها دارند. به‌علاوه، روسیه و چین از ایران در مجامع بین‌المللی حمایت و تلاش می‌کنند تا تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران را کاهش دهند. مدیران نهادهای حاکمیتی معتقدند حضور روسیه و چین باعث شده آمریکا نتواند به‌راحتی فشارهای خود را بر ایران افزایش دهد و ایران با تکیه بر حمایت روسیه و چین، قدرت چانه‌زنی خود در مذاکرات با آمریکا را افزایش داده است.
در مقابل مخالفان سیاست خارجی رسمی ایران می‌گویند دخالت روسیه و چین در روابط ایران و آمریکا، این روابط را پیچیده‌تر کرده و حل‌و‌فصل اختلافات را دشوارتر ساخته است. بیشتر اعضای گروه روسیه را متحد تاکتیکی نمی‌دانند و به‌ویژه روسیه را بازیگر فرصت‌طلب می‌نامند.
روسیه از ادامه تنش میان ایران و آمریکا سود می‌برد و علاقه‌ای به عادی‌سازی روابط ایران با غرب ندارد زیرا این امر به افزایش قدرت اقتصادی و دیپلماتیک ایران و کاهش نیاز تهران به مسکو منجر می‌شود. یکی از اعضای نوشت که روسیه از زمان انقلاب ۱۳۵۷ تا امروز، هرچند یکی از تامین‌کنندگان تسلیحاتی ایران بوده اما در سیاست خارجی خود همواره به‌دنبال موازنه منافع بوده و در برخی مقاطع، از تنش میان ایران و آمریکا بهره‌برداری کرده است.
وی حوزه‌های این بهره‌برداری را استفاده از ابزار تحریم ایران برای افزایش قیمت انرژی، جلوگیری از حضور ایران در بازارهای انرژی اروپا، استفاده از ایران در رقابت با آمریکا، کنترل مذاکرات بین‌المللی (میانجی قابل‌اعتماد) و جلوگیری از هرگونه نزدیکی ایران به غرب دانست.
اعضای هم‌اندیشی اقتصادی مالی ایران درباره نقش چین در روابط ایران و آمریکا بدبینی کمتری دارند. حتی گفته‌اند که حضور چین فرصت‌های جدیدی برای ایران ایجاد می‌کند که مهم‌ترین آنها دسترسی به بازارهای جدید و فناوری‌های پیشرفته است. در عین حال بارها تاکید کرده‌اند که وابستگی اقتصادی ایران به روسیه و چین قدرت مانور ایران در سیاست خارجی را کاهش می‌دهد. چین در دو دهه اخیر به مهم‌ترین شریک تجاری ایران تبدیل شده است.
تحریم‌های آمریکا علیه ایران باعث افزایش وابستگی تهران به پکن شده و چین نیز از این موقعیت برای کسب امتیازات اقتصادی و ژئوپلیتیک استفاده می‌کند. منافع چین خرید نفت ارزان از ایران، کنترل بازارهای ایران و استفاده از ایران در رقابت با آمریکاست. در عین حال با وجود امضای توافق ۲۵ساله با ایران، در پروژه‌های زیرساختی، حمل‌ونقل و انرژی ایران سرمایه‌گذاری نکرده و بیشتر با ایران تجارت کرده است؛ تجارتی که هزینه‌های مالی آن نیز بسیار بالاست.
اگر ایران و آمریکا به توافقی دست یابند که به کاهش تحریم‌ها و افزایش تعامل اقتصادی ایران با غرب منجر شود، روشن است که چین بخشی از بازار انحصاری خود در ایران را از دست می‌دهد. با این حال به نظر می‌رسد که چین خواهان تعادل در روابط بین ایران و آمریکاست. یعنی تا جایی که ایران همچنان به چین متکی باشد، پکن مانعی برای بهبود روابط تهران و واشنگتن نمی‌بیند.
اعضای گروه نوشته‌اند رقابت قدرت‌های بزرگ آمریکا، روسیه و چین ممکن است بر ایران تاثیر منفی بگذارد و این کشور را در معرض فشارهای بیشتر قرار دهد و از این رو دائما بر ایجاد روابط متعادل برای تقویت موقعیت ایران و کسب امتیازات بیشتر تاکید کرده‌اند. در سخنرانی رهبری تاکید شد که ایران باید با دقت و هوشمندی، روابط خود را با خارج تنظیم کند و البته اعضا نیز معتقدند که این اصول باید در رابطه با هر سه کشور رعایت شود و محدود به مدیریت روابط با غرب نباشد.
کارشناسان باور دارند بخش‌های قابل اعتنایی از گزارش آقای عبده‌تبریزی با واقعیت‌های موجود سازگاری دارد. این واقعیت به ویژه درباره مقوله اتحاد استراتژیکی با روسیه بسیار مهم است. روسیه سال‌های سال است با رفتارهای پیچیده خود راه توسعه صنعت گاز ایران را مسدود کرده بود تا بتواند بازار انحصاری صادرات گاز به اروپا را در اختیار بگیرد.
از سوی دیگر شهروندان ایرانی به چین نیز باور ندارند و می‌گویند رهبری حزب کمونیست چین از مناسبات با ایران بیشتر برای این استفاده می‌کند تا بتواند بخشی از انرژی آمریکا در نبرد با خودشان را معطوف به ایران کند.
ورق برگشته است؟ پس از سخن مقام رهبری جمهوری اسلامی درباره اینکه می‌توان با کشورها با رعایت دقت و مراقبت گفت‌وگو کرد کارشناسان به این باور رسیده‌اند که شاید در روزها و هفته‌های آینده بتوان شاهد این بود که گفت‌وگوهای تهران- واشنگتن به روزهای خوش برسد. اگر ایران بتواند تحریم‌های آمریکا را از راه مذاکره بی‌اثر کند اقتصاد ایران از گرفتاری‌ها بیرون می‌آید.
مطالب مرتبط: